Γράφει η Ευμορφία Μήτσιου
Ψυχολόγος – Συστημική, Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
«O Bασίλης κι εγώ είχαμε σχέσεις για τέσσερις μήνες. Ήταν το σημαντικότερο γεγονός της ζωής μου. Δεν είχα σχέσεις με άντρα για πολλά χρόνια. Είχα ξεχάσει πώς ήταν, πόσο ωραία ήταν να είσαι ερωτευμένη, πόση ευτυχία ήταν να έχεις κάποιον να σου χαμογελά, κάποιον να του χαμογελάς. Υποθέτω πως ήμουνα τόσο ερωτευμένη που δεν πρόσεχα μερικά πράγματα που συνέβαιναν….».
Κάπως έτσι περιγράφει, εξιδανικευμένα σχεδόν, τον σύντροφό της Βασίλη, η Χριστίνα, η ταλαιπωρημένη ηρωϊδα της αληθινής ιστορίας που αποτυπώνεται στο βιβλίο «Η Κακοποιημένη Γυναίκα» της L.Walker( 1989)*Ωστόσο, όπως ομολογεί αμέσως πιο κάτω η ίδια, πολύ γρήγορα δέχθηκε από τον τρυφερό και χαμογελαστό εραστή της (όταν αυτός συσσωρεύοντας θυμό έχασε την ψυχραιμία του), μια ιδιάζουσα βάναυση επίθεση, πάνω σε μια έκρηξη ρουτίνας ή έντασης που αναφύεται ανάμεσα σε ένα σύνηθες ζεύγος της καθημερινότητας».
«….O Bασίλης είχε γυρίσει γύρω στις τέσσερις το απόγευμα. Θα βγαίναμε έξω να φάμε και ύστερα θα πηγαίναμε σε ένα παιχνίδι. Είχα έναν ασθενή και γύρισα σπίτι στις 4.30. Όταν μπήκα ο Bασίλης περπατούσε πάνω κάτω στο δωμάτιο. Aπολογήθηκα για την αργοπορία μου και του είπα ότι λυπόμουνα αλλά δεν μπορούσα να αφήσω αυτόν τον ασθενή. Είχαμε κάποια μικροεπεισόδια πριν, αλλά ήταν η πρώτη φορά που πραγματικά άρχισα να φοβάμαι. Tο πρόσωπο του Bασίλη κοκκίνισε και όταν είδα τα μάτια του φοβήθηκα. Έμοιαζαν να είναι μάτια κάποιου άλλου. Όλο του το σώμα φαινόταν αλλαγμένο. Έγινε πιο αυστηρός και άρχισε να με κατηγορεί. Στην αρχή με κατηγορούσε ότι νοιαζόμουνα μόνο για τους ασθενείς μου κι όχι γι’ αυτόν. Όταν διαμαρτυρήθηκα και προσπάθησα να τον καλμάρω, αυτός θύμωσε ακόμα περισσότερο. Πριν καλά-καλά να το καταλάβω, άρχισε να με ταρακουνά και να με χαστουκίζει. Tου φώναζα να σταματήσει, αλλά δεν με άκουγε. Προσπάθησα να του ξεφύγω, αλλά με άρπαξε και με έσπρωξε μέσα στην κουζίνα. Ξαφνικά με πέταξε στην άλλη άκρη και έπεσα πάνω στη σόμπα. Aυτό ήταν το τελευταίο πράγμα που θυμάμαι. Έπεσα στο πάτωμα κι αισθανόμουν ότι κάποιος με κλωτσούσε σε όλο μου το σώμα. Αισθανόμουνα σαν να λιποθυμούσα και να συνερχόμουνα…».
Και ασφαλώς η τραγική κατάληξη της ιστορίας δεν είναι μόνον αυτή, αφού όπως η ίδια καταθέτει, δέχθηκε πολύ γρήγορα και σχετικά εύκολα τη μεταμέλεια του Βασίλη που πλημμύρισε το δωμάτιο νοσηλείας της στο Νοσοκομείο με άπειρες ανθοδέσμες και συγγνώμες, μέχρι την επόμενη υποτροπή του που επρόκειτο να ρίξει τη Χριστίνα σε μια άβυσσο αδιεξόδων ενός φαύλου κύκλου επίθεσης – συγγνώμης και πάλι από την αρχή.
Κι ενώ εύλογα αναρωτιέται η πρωταγωνίστρια στην αφήγησή της «…Πώς μπορεί κάποιος που είναι τόσο καλός και ευγενικός, όπως ο Bασίλης, που τον αγαπούσα τόσο πολύ και με αγαπούσε τόσο πολύ, να μου κάνει αυτό το πράγμα; …», η απάντηση (που δε θα μπορούσε ασφαλώς να δοθεί ρητορικά και μονοσήμαντα από την ίδια) στο κατά πόσο ετίθετο θέμα αληθινής αγάπης, ή σωστής διαχείρισης συναισθημάτων θύτη – θύματος, βρίσκεται, μαζί με την αντιμετώπιση του προβλήματος στο ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο που λέγεται «θεραπεία ζεύγους».
Τι είναι η θεραπεία ζεύγους και γιατί είναι απαραίτητη
Αν κοιτάξουμε τα τελευταία γεγονότα που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας και στην Ελλάδα, ίσως θα ήταν χρήσιμο να αναρωτηθούμε κατά πόσο η βία εξακολουθεί να υφίσταται έως σήμερα και πως αυτή αντιμετωπίζεται. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που λαμβάνει χώρα διαχρονικά ανάμεσα σε χιλιάδες «βασίληδες και Χριστίνες» πολύ κοντά μας, τόσο που θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε πρόβλημα της διπλανής μας πόρτας!
Έρευνες έχουν δείξει ότι στο 36% – 58% των ζευγαριών που αναζητούν θεραπεία έχει, μέσα στο προηγούμενο έτος, ασκηθεί σωματική βία από τον σύζυγο στη σύζυγο, ενώ το 37%-57% των ανδρών δηλώνουν ότι δέχθηκαν σωματική επίθεση από τη σύζυγο(Jose & O’Leary,2009).
Θα μπορούσε λοιπόν να προκύψει το ερώτημα αν είναι η θεραπεία ζεύγους η ενδεικνυόμενη θεραπεία για τέτοια ζευγάρια.
Στη θεραπεία ζεύγους μπορεί κανείς να εντοπίσει το πλαίσιο επικοινωνίας στο οποίο διαμορφώνεται η βίαιη συμπεριφορά και δημιουργείται η τάση επιβολής δύναμης και να παρέμβει in vivo έτσι ώστε να βοηθήσει το ζευγάρι να ανακαλύψει νέους, πιο λειτουργικούς τρόπους αλληλεπίδρασης και διαχείρισης των προβλημάτων (Nardini,2016). Επίσης, μπορεί να βοηθήσει το ζευγάρι να αποκτήσει επίγνωση των ανισοτήτων στη δύναμη μεταξύ των μελών και να διευκολύνει την ανάπτυξη ενός πιο ισότιμου μοντέλου αλληλεπίδρασης. Η αναγνώριση επίσης της διαγενεακής μετάδοσης της βίας, μπορεί να βοηθήσει και τα δύο μέλη να κατανοήσουν τις παρούσες συμπεριφορές τους στο πλαίσιο στάσεων, προσδοκιών και προκαθορισμένων ρόλων των φύλων που έλαβαν από τις οικογένειες καταγωγής τους. Έχοντας το ζευγάρι μαζί, μπορείς να ενθαρρύνεις τον σύζυγο να αναλάβει πλήρη ευθύνη της βίαιης συμπεριφοράς του και να ενδυναμώσεις τη σύζυγο ώστε να αναλάβει τον έλεγχο για την ασφάλεια της και τη συναισθηματική της υγεία. Σύγχρονες έρευνες (Val etal., 2016) δείχνουν ότι σημαντικός προβλεπτικός παράγοντας της πορείας της θεραπείας ζεύγους στην ενδοοικογενειακή βία είναι η κοινή τους αφήγηση προς τα περιστατικά της βίας, αν συμφωνούν στο ότι συνέβη ένα περιστατικό βίας και στο πως έγινε. Ο θεραπευτής χρειάζεται να αξιολογήσει αν ο επιτιθέμενος αναλαμβάνει την ευθύνη της επιθετικότητάς του. Ο δράστης τείνει να ελαχιστοποιεί, να αρνείται ή να διαστρεβλώνει την ευθύνη του για τη βία; Βλέπει τη βία ως απώλεια ελέγχου ή ως κάτι για το οποίο δεν ευθύνεται ο ίδιος αλλά το θύμα; Επίσης είναι σημαντικό να αξιολογηθεί η ικανότητα των συντρόφων να στοχάζονται ψυχολογικά πάνω στις αιτίες της επιθετικότητάς τους. Μπορούν να δουν τον ρόλο τους στη δημιουργία της βίας; Μπορούν να δουν ότι οι δυσκολίες και οι δυσαρέσκειες στη σχέση τούς οδήγησαν να αντικαταστήσουν την αγάπη και τον σεβασμό με την επιθετικότητα;
Όπως αναφέρει η Ψυχαναλύτρια – Ψυχοθεραπεύτρια Ζεύγους Virginia Goldner: «Όσο εντρυφώ στα θέματα των ζευγαριών όπου υπάρχει βία, τόσο νιώθω ότι δεν πρόκειται τόσο για τους άρρωστους ανθρώπους σε κακές σχέσεις, άλλα μάλλον για υπερβολικές εκδοχές συναισθηματικά φορτισμένων συγκρούσεων γύρω από τα θέματα της εξάρτησης, της αυτονομίας και του χωρισμού που όλα τα ζευγάρια διαπραγματεύονται…».
Παραμένει το ερώτημα: Μπορεί η οικογενειακή θεραπεία να βοηθήσει τα ζευγάρια τα οποία είναι δεμένα με έναν γόρδιο δεσμό άκαμπτης και ακραίας, αμφιθυμικής μορφής επικοινωνίας; Εξακολουθεί επίσης να είναι ανοιχτό και προς διερεύνηση το θέμα της ασφάλειας, πως είναι δυνατόν να παρέμβει κανείς σε αυτή τη διαδικασία και να κάνει την αγάπη να είναι πιο ασφαλής για τη γυναίκα και να βιώνεται ως λιγότερο απειλητική από τον άντρα. Στη βάση μιας προσεκτικής αξιολόγησης και λαμβάνοντας υπόψη την ασφάλεια, η θεραπεία θα ήταν ίσως σκόπιμο να εξατομικεύεται για κάθε ζευγάρι.
* Η παραπάνω αφήγηση είναι παρμένη από το βιβλίο «Η Κακοποιημένη Γυναίκα» της L.Walker( 1989) το οποίο εμπεριέχει περισσότερες από 120 λεπτομερείς ιστορίες κακοποιημένων γυναικών που προέρχονται από διάφορα μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών και της Αγγλίας
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.L.Walker,Η Κακοποιημένη Γυναίκα, Ελληνικά Γράμματα, Δεκέμβριος 1989
2.www.hestafta.ogr– Περιοδικό «Συστημική Σκέψη και Ψυχοθεραπεία», Τεύχος 11,Νοέμβριος 2017
3.Προσωπικές Σημειώσεις, Εργαστήρι για την Ενδοοικογενειακή Βία, Κε.Σ.Με.Θ.Θ, 2017,Α. Εμμανουηλίδου.
