Τα αυξημένα περιστατικά εφηβικής βίας αναδεικνύουν τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, τα ελλείματα και τις ευθύνες που έχει η πολιτεία.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα καταγράφονται όλο και περισσότερα περιστατικά εφηβικής βίας, είτε μεταξύ ομηλίκων, είτε ακόμα και σε βάρος μεγαλύτερων ατόμων ή και γονέων (όπως η περίπτωση του 17χρονου που σκότωσε τον κακοποιητικό πατέρα του).
Τα περιστατικά επομένως σίγουρα έχουν διαφοροποιήσεις μεταξύ τους, τόσο στο είδος βίας που ασκείται (π.χ. σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική, συνδυασμός των παραπάνω) αλλά και ως προς τα χαρακτηριστικά δραστών/θυμάτων, τις συνθήκες εκδήλωσης της βίας κ.α. Το κοινό τους στοιχείο όμως, όπως καταγράφεται και στον δημόσιο διάλογο, είναι ότι η βία προέρχεται από άτομα σε εφηβική ηλικία. Τι μπορεί να πυροδοτεί τη βία από ανήλικους δράστες, τι την εντείνει αλλά και ποιος είναι ο ρόλος που πρέπει να έχει ένα οργανωμένο κράτος απέναντι στο φαινόμενο;
Ας ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας ότι η εφηβική βία είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο και ως τέτοιο πρέπει να το αντιμετωπίζουμε -και κάθε περιστατικό έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Επιπλέον μέσα στους παράγοντες εκδήλωσής της υπάρχουν συχνά στοιχεία που εδράζουν στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη και την προσωπικότητα κάθε παιδιού, και τις συνθήκες ανατροφής και αλληλεπίδρασης στην οικογένεια και το στενό περιβάλλον του.
Αν μείνουμε όμως μόνο σε αυτά τα στοιχεία υποβιβάζουμε ένα σοβαρό και σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο σε μια έκφραση προσωπικής ή οικογενειακής «παθολογίας» -όταν αποδεδειγμένα είναι πολλά παραπάνω. Η εφηβική βία και η έξαρσή της εύλογα θεωρούνται ένα καμπανάκι για το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εκφράζονται -ένδειξη ότι κάτι στον τρόπο που λειτουργούν κράτος, θεσμοί, κοινωνικές ισορροπίες και δημοκρατικές διαδικασίες δεν πηγαίνει καλά.
Η εφηβική βία έχει μελετηθεί εδώ και δεκαετίες και ανάμεσα στους παράγοντες που αποδεδειγμένα την ενισχύουν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους βρίσκονται ζητήματα όπως η ανεργία και οι συνθήκες φτώχειας της οικογένειας, αλλά και του ευρύτερου περιβάλλοντος, επιμέρους συνθήκες όξυνσης μιας κοινωνικής κρίσης ή του αισθήματος κοινωνικής ανασφάλειας και αδικίας, η απουσία προστατευτικών παραγόντων νοηματοδότησης και αντιμετώπισης της κοινωνικής αδικίας (π.χ. ελλείψεις στην εκπαίδευση και αδύναμο σχολικό περιβάλλον), ένα αίσθημα κανονικοποίησης ή και νομιμοποίησης της βίας και της ατιμωρησίας στο εκάστοτε κοινωνικό συγκείμενο.
Με αυτή την έννοια μπορούμε να σκεφτούμε πολλά στοιχεία που μπορεί τα τελευταία χρόνια να έχουν αποτελέσει τη σπίθα που εντείνει ή ενεργοποιεί τα παραπάνω: παγκόσμια ερεθίσματα, όπως η πανδημία του κόβιντ, η καραντίνα αλλά και οι πρώτες σκληρές ενδείξεις της κλιματικής κρίσης και των απειλητικών συνεπειών της, αλλά και εγχώρια δεδομένα όπως αποτυχίες του κράτους στην αντιμετώπιση των παραπάνω, το αίσθημα φτώχιας των πολιτών στην Ελλάδα που καταγράφεται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, τα ελλιπή δημοκρατικά αντίβαρα σε μια σειρά από ζητήματα στα οποία κανονικά θα έπρεπε να έχει καλλιεργηθεί ένα αίσθημα απόδοσης δικαίου ή κόκκινων γραμμών που δεν ξεπερνιούνται σε ένα δημοκρατικό κράτος (π.χ. υποκλοπές, ξενοφοβική ρητορική, επαναπροωθήσεις), ατιμώρητη και επαναλαμβανόμενη αστυνομική βία, συχνά σε βάρος νέων ατόμων, αίσθημα ατιμωρησίας, απουσία ανάληψης ευθύνης και σχετικοποίηση της κοινωνικής αδικίας -όπως στην περίπτωση της θεσμικής αντιμετώπισης του τραγικού δυστυχήματος στα Τέμπη.
Όλα αυτά φτιάχνουν ένα περιβάλλον ιδανικό για να ενταθούν οι ενδείξεις των παθολογιών αυτών του συστήματος -και κατά κανόνα είναι τα παιδιά και τα έφηβα άτομα αυτά που αυτόματα σηκώνουν το βάρος να δείξουν, με τον δύσκολο τρόπο, ότι κάτι δεν πάει καλά στο πλαίσιο στο οποίο μεγαλώνουν και για το οποίο ακόμα δεν έχουν ούτε ευθύνη ούτε επιλογή.
Πηγή αναδημοσίευσης: https://www.news247.gr/
