Ντίνα Δασκαλοπούλου, Εύα Παπαδοπούλου
Εκεί ανταλλάσσονται φωτογραφίες και βίντεο που είτε έχουν υποκλαπεί είτε έχουν μοιραστεί για αυστηρά προσωπική χρήση.
Η Σοφία, που τον Απρίλιο ανακάλυψε ότι ένας διαδικτυακός φίλος της είχε ανεβάσει προσωπικές φωτογραφίες της, είναι η πρώτη γυναίκα που μηνύει τον θύτη, τους διαχειριστές του σάιτ, τους διαφημιζόμενους και κάθε άλλον υπεύθυνο.
Τριάντα τρεις χιλιάδες -να το αποτυπώσουμε και σε νούμερο, 33.000- άνθρωποι εδώ και μήνες ζητούν να κλείσει. Τρία κόμματα -ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ, το ΜέΡΑ25- ζητούν επίσης εδώ και μήνες να κλείσει. Τίποτα δεν έχει γίνει και βρίσκεται τώρα μια νεαρή γυναίκα να ξεκινά δικαστικό αγώνα ώστε να κλείσει. Γιατί ακόμα και τη στιγμή που διαβάζετε αυτές τις γραμμές, ίσως εσείς οι ίδιες, οι συντρόφισσες, οι κόρες ή οι αδελφές σας κακοποιούνται σε μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, που δημοσιεύει εν αγνοία σας φωτογραφίες σας.
Μπορεί να είναι γυμνές, μπορεί να είναι με μαγιό, μπορεί να τις έχετε στείλει οι ίδιες σε κάποιον άντρα ή να τις έχει υποκλέψει από το κινητό σας – αρκεί ένας θρασύδειλος νταής κρυμμένος πίσω από την ανωνυμία του να ανεβάσει την εικόνα στο chatpic.org και αρχίζει ο κανιβαλισμός, αφού το θύμα προγράφεται, και καλούνται κι άλλοι νταήδες να ανεβάσουν υλικό αν διαθέτουν ή να το ανταλλάξουν με φωτογραφίες από άλλες ανυποψίαστες γυναίκες.
Ολα αυτά τα τοξικά αρσενικά μπορούν να διαπομπεύουν γυναίκες και κορίτσια ανενόχλητα και ατιμώρητα και, κυρίως, πάρα πολύ εύκολα, με ανυπολόγιστες συνέπειες για το θύμα. Δεν πάνε πολλά χρόνια από το 2016, όταν η 31χρονη Τιζιάνα Καντόνε έβαλε τέλος στη ζωή της αφού προσωπικές της στιγμές είχαν γίνει ακόμη και μπλουζάκι και η Λίνα Κοεμτζή βούτηξε στο κενό από τον 9ο όροφο της φοιτητικής εστίας στη Θεσσαλονίκη, απειλούμενη από κάποιους ότι θα δημοσιεύσουν οπτικοακουστικό υλικό και φωτογραφίες της. Η άγρια δολοφονημένη Ελένη Τοπαλούδη είχε επίσης πέσει θύμα εκβιασμού και, όπως αποκάλυψε ο πατέρας της το 2019, τουλάχιστον άλλες τρεις κοπέλες εκβιάζονταν, ενώ μια 32χρονη γυναίκα μήνυσε τρεις Ροδίτες λέγοντας ότι τη βίαζαν, τη βιντεοσκοπούσαν και στη συνέχεια την εκβίαζαν, ενώ είχαν ανεβάσει δύο βίντεο στο διαδίκτυο.Σε όλο τον κόσμο περίπου 10.000 ιστοσελίδες δημοσιεύουν υλικό εκδικητικής πορνογραφίας, όπως το chatpic. Τον Δεκέμβριο ξεκίνησε στην Ελλάδα μια μεγάλη καμπάνια διεκδικώντας το αυτονόητο: οι αρχές να παρέμβουν και η σελίδα να απαγορευτεί στη χώρα μας. Η σελίδα «έπεσε» προσωρινά, τo #cancelchatpicorg έγινε trending στο twitter για μέρες, με τους χρήστες του διαδικτύου να καταφεύγουν ο ένας μετά τον άλλο στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.
Οι θύτες μάς χωρίζουν σε κατηγορίες: άλλοι ανεβάζουν έφηβα κορίτσια, άλλοι κατηγοριοποιούν τα θύματα γεωγραφικά και άλλοι με βάση τα εξωτερικά μας χαρακτηριστικά. Μπορεί να γνωρίζουν το θύμα τους, μπορεί και όχι, αφού η γυναίκα μπορεί να είναι αναγνωρίσιμη από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι κυνηγοί γυναικείων κεφαλών προγράφουν τα θύματά τους δημοσιοποιώντας την εικόνα τους αλλά και προσωπικά τους στοιχεία. Τα κανάλια είναι πολλά -κάποια εύκολα προσβάσιμα, κάποια με κωδικούς- και το υλικό αχανές.
Αν κανείς ανατρέξει στα ελληνικά chat rooms, οι συζητήσεις ποικίλλουν. «Κωδικό για Λιβαδειά;», «Εχω κωδικούς για το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης», «Εχει κανείς υλικό από πρώην του; Μοιράζομαι». Πολλές φορές, γνωστοί μεταξύ τους και από άλλες πλατφόρμες, όπως το Discord ή το Telegram, οι χρήστες είναι οικεία πρόσωπα, συχνά πρώην σύντροφοι που δεν διστάζουν να μοιραστούν πέρα από προσωπικές στιγμές των γυναικών και τα στοιχεία τους: τηλέφωνα, τόπο διαμονής, ακόμη και το Πανεπιστήμιο ή το σχολείο τους, μια που στην ίδια πλατφόρμα φαίνεται να υπάρχουν κανάλια όπου διαμοιράζεται υλικό και με ανήλικα κορίτσια.
Η πρώτη μήνυση
Μόλις στις 4 Απριλίου η Σοφία ενημερώθηκε από φίλη της πως προσωπικές της φωτογραφίες, τις οποίες είχε στείλει σε έναν άντρα με τον οποίο φλέρταρε, ανέβηκαν στο chatpic. Ο άνθρωπος που την κακοποίησε διαδικτυακά δεν ήταν κάποιος άγνωστός της ούτε κάποιο τέρας βγαλμένο από ταινία τρόμου, αλλά ένας παλιός συμμαθητής της με τον οποίο φλέρταρε για λίγο καιρό διαδικτυακά. Οταν η φίλη της την ενημέρωσε πως είχαν ανέβει φωτογραφίες της, ανακάλυψε ότι βρίσκονταν σε έναν φάκελο με την ονομασία «Περιστέρι» μαζί με φωτογραφίες και άλλων κοριτσιών της περιοχής.
Η διαδικτυακή κακοποίηση είναι εξίσου άγρια με κάθε μορφή έμφυλης κακοποίησης και προκαλεί πόνο και ενοχή, κάνοντας τα θύματα ευάλωτα σε περαιτέρω κακοποίηση ή ευεπίφορα σε εκβιασμό. Οι γυναίκες εκπαιδευόμαστε από μικρές στην ενοχή και η σεξουαλικότητά μας στιγματίζεται. Σε αυτή λοιπόν ακριβώς τη βάση πατούν και οι άντρες που αποφασίζουν για όποιο λόγο να μας εκδικηθούν, δημοσιεύοντας φωτογραφίες και βίντεο: είναι η παλιά κακή τεχνική της διαπόμπευσης και του στιγματισμού, που χρησιμοποιεί απλώς νέα μέσα.
Ευτυχώς για όλες μας, η Σοφία ούτε ντράπηκε ούτε φοβήθηκε όπως τα περισσότερα θύματα διαδικτυακής σεξουαλικής κακοποίησης, αλλά θύμωσε και αποφάσισε να κινηθεί νομικά και εναντίον του δράστη και εναντίον της ιστοσελίδας. «Ενιωσα από την πρώτη στιγμή ότι πρέπει κάτι να κάνω γι’ αυτό ώστε καμία άλλη γυναίκα να μην το βιώσει», μας λέει η Σοφία. «Είχα κι εγώ δικές του φωτογραφίες, αλλά ούτε μια στιγμή δεν μου πέρασε από το μυαλό να τις χρησιμοποιήσω. Τώρα παρακολουθώ καθημερινά την ιστοσελίδα και ενημερώνω κι άλλα κορίτσια όταν βρίσκω φωτογραφίες τους».
Απέναντι στην αγέλη των ψηφιακών κακοποιητών βρίσκεται μια άτυπη γυναικεία αδελφότητα. Κορίτσια που καθημερινά παρακολουθούν τη σελίδα και ενημερώνουν θύματα, συλλέγουν υπογραφές για το ψήφισμα, συμμετέχουν σε φεμινιστικές συλλογικότητες, ενημερώνουν και εκδίδουν ανακοινώσεις. Αλλά υπάρχουν και αλληλέγγυοι άντρες, όπως ο 33χρονος Θοδωρής: πριν ακόμα η Δίωξη ασχοληθεί ή κατατεθεί αντίστοιχη ερώτηση στην Ευρωβουλή για το θέμα, ένας χρήστης του twitter αποφάσισε να «σαμποτάρει» το site με bots, πρόγραμμα αλγοριθμικά σχεδιασμένο για να συμπεριφέρεται ως χρήστης. Kαι έτσι, τo chatpic κατακλύστηκε από φωτογραφίες γατιών.
Ο 33χρονος Θοδωρής είναι προγραμματιστής: «Σκέφτηκα ότι ήταν μια καλή ευκαιρία να πάρει δημοσιότητα και έκταση το θέμα και να βοηθήσω, παράλληλα με τις περίπου 20 αναφορές που έκανα προσωπικά στη Δίωξη». Αναφορά, όπως μας λέει, έκανε και στις εταιρείες που φιλοξενούν το site, την Cloudflare και την DigitalOcean, και έλαβε -και στις τρεις περιπτώσεις- ως απάντηση σιωπή.
«Δευτερογενής θυματοποίηση το να ρωτάς
“μα, καλά, δεν το σκέφτηκες πριν το κάνεις;”»
Έρη Ιωαννίδου, δικαστική ψυχολόγος
Η εξοικείωση με τα τεχνολογικά μέσα παρέχει γόνιμο έδαφος στο φαινόμενο της εκδικητικής πορνογραφίας και ειδικά η πανδημία και η ανάγκη λήψης απομονωτικών μέτρων δείχνουν να συνδέονται με αύξηση των εγκλημάτων που τελούνται μέσω διαδικτύου. Με βάση αυτό, είναι πιθανό να έχει αυξηθεί και το φαινόμενο της εκδικητικής πορνογραφίας.
● Ποια είναι το κίνητρο και το προφίλ του δράστη;
Δεν είναι πάντα εκδικητικής ή εκβιαστικής φύσης – κάποιες φορές το κίνητρο είναι απλά να υπερηφανευτεί κάποιος για μια κατάκτησή του, ειδικά σε ανήλικους που διαμοιράζουν υλικό με συμμαθητές τους. Στον ενήλικο πληθυσμό το στοιχείο της εκδίκησης είναι εντονότερο και συχνότερο, βασισμένο συχνά σε έντονα συναισθήματα κτητικότητας και ζήλιας.Είναι πολύ πρόσφατο έγκλημα και ο όρος «προφίλ» είναι παραπλανητικός. Παρατηρείται όμως έλλειψη ενσυναίσθησης, σεβασμού και αυτοσεβασμού. Είναι πολύ πιθανό να προϋπάρχει εκβιαστική ή κακοποιητική συμπεριφορά, όπως και περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, όμως αυτά δεν αφορούν το σύνολο των δραστών. Είναι ένα φαινόμενο που τροφοδοτείται από τις πατριαρχικές αντιλήψεις. Μαθαίνουμε ότι είναι ντροπή μια γυναίκα να ποζάρει σε φωτογραφίες ερωτικού περιεχομένου, αλλά ταυτόχρονα ο σύντροφός της το επιζητά. Το «όχι» της σε μια τέτοια απαίτηση ενοχοποιείται, αντί να παραμένει δικαίωμά της. Κι αυτό φαίνεται και από την αντιμετώπιση των θυμάτων μετά τη λεγόμενη «δευτερογενή θυματοποίηση», από ΜΜΕ, την οικογένεια, τους φίλους, αυτό το «μα, καλά, δεν το σκέφτηκες πριν το κάνεις;».
● Τι σημαίνει για το θύμα αυτό το «διαδικτυακό τραύμα»;
Το τραύμα λαμβάνει χώρα διαδικτυακά και μάλιστα συνήθως σε σχέσεις όπου υπήρχε ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης, όμως παρόμοια περιστατικά βλέπαμε και παλιότερα. Το να γράψει κάποιος το τηλέφωνο μιας κοπέλας στην τουαλέτα για να τη διαπομπεύσει ή το να κομπάζει κάποιος σε μια μικρή κοινωνία για τη σεξουαλική του επαφή με κάποια συνέβαιναν κατά κόρον παλιότερα. Σήμερα όμως υπάρχουν βίντεο και φωτογραφίες και το τραύμα μεγαλώνει, κάποιες γυναίκες εμφανίζουν συμπτωματολογία αγχώδους διαταραχής, κατάθλιψης, μετατραυματικό στρες, ψυχοσωματικά συμπτώματα ή και αποφευκτικές συμπεριφορές στις ερωτικές και διαπροσωπικές τους σχέσεις, γι’ αυτό πρέπει να ανοίξει μια συζήτηση σε θεσμικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο.
«Η ποινή θα έπρεπε να είναι κακουργηματική»
Αντωνία Λεγάκη, δικηγόρος θύματοςΗ Σοφία είναι η πρώτη που σηκώνει το βάρος ενός δικαστικού αγώνα, αφού υποβάλλει μήνυση κατά των φυσικών προσώπων που διαχειρίζονται το site, όσων παρέχουν υπηρεσίες hosting, των διαφημιζομένων, κατά του θύτη και κατά παντός άλλου υπευθύνου. Η Αντωνία Λεγάκη είναι η δικηγόρος της.
«Μέχρι τώρα όλα τα θύματα έπαιρναν πάνω τους την ενοχή με την ανοχή και της ελληνικής κοινωνίας και της Ελληνικής Αστυνομίας», μας λέει η κ. Λεγάκη, η οποία εκτιμά πως η νομοθεσία για την αντιμετώπιση του εκδικητικού πορνό είναι ανεπαρκέστατη στην Ελλάδα αφού προβλέπει πολύ ελαφριές ποινές για προσβολή ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων. «Ο δράστης δεν τιμωρείται, εν αντιθέσει με τα θύματα που κουβαλούν το στίγμα για μια ολόκληρη ζωή. Αυτό στην Ελλάδα δεν έχει καν αντιμετωπιστεί. Κατ’ εμέ, η ποινή θα έπρεπε να είναι κακουργηματική», υπογραμμίζει η κ. Λεγάκη.
Η έδρα της εταιρείας δεν είναι στην Ελλάδα, αλλά όπως τονίζει η δικηγόρος, «όταν ξεκινά η νομική διαδικασία σε ένα κράτος συνήθως εμπλέκονται και διεθνείς φορείς. H Εισαγγελία θα πρέπει να ασκήσει αυτά που προβλέπονται από τη νομοθεσία, αφού αυτό το σάιτ κάνει hosting στην Ελλάδα. Οσο συνεχίζει αυτή η δραστηριότητα, αφορά την ελληνική έννομη τάξη».
H ποινική διαδικασία για τη Σοφία και κάθε Σοφία είναι χρονοβόρα και κοστοβόρα και η δικαίωσή της θα έρθει ύστερα από χρόνια. Η ποινική μάχη, όπως εξηγεί η κ. Λεγάκη, στοχεύει στην αναγνώριση του δόλου πρόκλησης βλάβης, που θα μετατρέψει την πράξη σε κακουργηματική. «Θα έπρεπε αυτεπαγγέλτως, χωρίς δικαστήρια, το ελληνικό κράτος να φροντίζει τους πολίτες. Πρέπει a priori να θεωρείται πως οι φωτογραφίες αυτές δεν διαρρέουν με συναίνεση», λέει η κ. Λεγάκη.
Τι έχει κάνει η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στην υπόθεση της Σοφίας, ρωτήσαμε τη δικηγόρο της. «Τα αδικήματα αυτά είναι κατ’ έγκληση διωκόμενα. Η Σοφία έκανε επώνυμη καταγγελία και η Δίωξη, αντί να ιχνηλατήσει τον δράστη, της είπε ότι δεν μπορεί να παρέμβει αν δεν γίνει μήνυση από δικηγόρο. Πιστεύω πως θεώρησαν ότι πρόκειται για άλλη μία κοπέλα που θα ντραπεί και θα κάνει πίσω και πέταξαν από πάνω τους την ευθύνη. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να τονίσουμε πως είναι εκατοντάδες τα ανήλικα κορίτσια που έχουν πέσει θύματα. Περιμένουν από ανήλικα να κάνουν καταγγελία;».
Πηγή: https://www.efsyn.gr/
