10 Ερωτήσεις για την κακοποίηση

Ο Σύλλογος Κοινωνικής Παρέμβασης «Έρασμος» απαντά

Τι σημαίνει η λέξη κακοποίηση και πώς ξέρουμε ότι μια πράξη θεωρείται κακοποίηση;
Κάθε πράξη που καταλήγει ή θα μπορούσε να καταλήξει σε φυσική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη και κάνει το άτομο να υποφέρει. Κατά την ακριβή έννοια του όρου, κακοποίηση είναι η κακομεταχείριση, η βάναυση συμπεριφορά, μεταφορικά δε λέγεται και για τη διαστρέβλωση της αλήθειας. Και βέβαια και σε επιβολή ή πράξη ή παράλειψη ή ανοχή ή αποσιώπηση της αλήθειας είναι κακοποίηση. Καταρχήν η βία που ασκείται, είτε στην ιδιωτική, είτε στη δημόσια ζωή είναι αισθητή με διάφορους τρόπους, όπως και η εκδήλωση της επίσης ποικίλει. Είναι λεκτική, σωματική, ψυχολογική, οικονομική, σεξουαλική κλπ.
Υπάρχει σεξουαλική κακοποίηση;
Και βέβαια υπάρχει σεξουαλική κακοποίηση και όχι μόνο μεταξύ των συζύγων, αλλά και σε ζευγάρια, που απλά συμβιώνουν ή διατηρούν την ελεύθερη σχέση ή ακόμη και αν βρέθηκαν ή βρίσκονται ευκαιριακά.
Πότε μια γυναίκα πρέπει να αναφέρει μια πράξη κακοποίησης και που;
Εφόσον εξαντλήσει την προσπάθεια για τη διακρίβωση της αιτίας που οδηγεί τον άλλον στην κακοποίηση της να ζητήσει την υποστήριξη ειδικού ψυχολόγου ή οικογενειακού συμβούλου (αν πρόκειται για σύντροφο). Εάν παρά την προσπάθειά της να προσεγγίσει ψυχαναλυτικά το πρόβλημα και τον πρωταγωνιστή της και να βοηθηθούν και οι δύο, (θύτης και θύμα) από ειδικό επιστήμονα συνεχίζεται η κακοποίηση της, πρέπει να προσφύγει σε διάφορους κοινωνικούς φορείς ή οργανώσεις υποστήριξης και στις αρμόδιες Δημόσιες αρχές.
Πολλές γυναίκες θεωρούν ότι φταίνε αυτές και προκάλεσαν με κάποιο τρόπο το σύντροφό τους ο οποίος βγήκε εκτός ελέγχου.
Δεν αποκλείεται να συμβαίνει κι αυτό. Ωστόσο όμως σε καμιά περίπτωση δε δικαιολογείται η άσκηση της βίας, η οποία χρησιμοποιείται κυρίως όταν αυτός που την ασκεί δεν έχει τη δύναμη να πείσει τον άλλον με το λόγο, δεν το βοηθάει να τον καταλάβει. Οι ενοχές που μπορεί να γεννηθούν από αυτή τη θεώρηση του ζητήματος αναστέλλουν κάθε αντίδραση και δημιουργούν αρρωστημένες καταστάσεις.
Πρέπει να ντρέπονται για αυτό που συμβαίνει και το κρύβουν; Γιατί συνήθως αυτό συμβαίνει;
Η ντροπή έχει στοιχείο εγωισμού, αλλά και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Στις μικρές κοινωνίες, όπου το άτομο τελεί υπό τον καθημερινό έλεγχο του συντοπίτη του, είναι φυσικό να υπάρχουν πολλές αναστολές για την αποκάλυψη και την καταγγελία. Η κοινολόγηση ενός τέτοιου γεγονότος «εκθέτει» το άτομο, που κακοποιείται, το οποίο στην ανάγκη να προστατέψει την αξιοπρέπειά του στο χώρο που ζει και πιθανόν εργάζεται, δεν εκφράζεται και πνίγει στη σιωπή το πρόβλημα του, υποτασσόμενο στους κανόνες μιας κοινωνίας που βαυκαλίζεται ότι είναι υγιής.
Κάθε φορά πιστεύουν ότι θα είναι και η τελευταία και έτσι υπομένουν. Μπορεί να συμβεί και αυτό;
Σαφώς και θέλει να πιστεύει ο καθένας ότι αυτό που του συμβαίνει δεν πρόκειται να επαναληφθεί. Υπάρχει η προσδοκία της αλλαγής και ενδεχόμενα η αντιμετώπιση του όλου προβλήματος με αγάπη και υπομονή και η σωστή διαχείρισή του και η στήριξη ειδικού μπορεί να δημιουργήσει προϋποθέσεις βελτίωσης. Δεν είναι τόσο απογοητευτικά και απόλυτα τα πράγματα πάντοτε.
Πολλοί σύζυγοι το αποδίδουν στο έντονο στρες. Στα οικονομικά προβλήματα κλπ. Εάν αυτό έχει βάση, τότε ποια είναι τα σωστά βήματα για να διορθωθεί η κατάσταση; Ένας σύμβουλος ή ένας ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει τα ζευγάρια;
Αυτή η ερώτηση νομίζω ότι απαντιέται από τις απαντήσεις που δόθηκαν παραπάνω, ωστόσο η βία δε συναντιέται μόνο σε άτομα με χαμηλές οικονομικές, πνευματικές, κοινωνικές δυνατότητες αλλά και σε άτομα με οικονομική ευμάρεια κοινωνική θέση και μόρφωση. Και βέβαια πάντοτε είναι χρήσιμος, ίσως και απαραίτητος ένας ειδικός, αρκεί να αντιμετωπίσει το ζήτημα με ευαισθησία και ευθύνη, αφήνοντας το άτομο που καταφεύγει σε αυτόν ελευθερία επιλογής. Πάντοτε υπάρχει ο κίνδυνος της υποκειμενικότητας.
Όταν υπάρχουν και παιδιά που βιώνουν μια τέτοια κατάσταση, μια μητέρα τι πρέπει να κάνει;
Καταρχήν πρέπει με κάθε θυσία να αποφεύγονται βίαιες καταστάσεις μπροστά στα παιδιά για να μη γίνονται μάρτυρες που επηρεάζουν βαθύτατα το συναισθηματικό και ψυχολογικό τους κόσμο, ακόμη και όταν αυτά είναι μεγάλα. Θα πρέπει να κρατηθούν μακριά από το πρόβλημα και να μην τα αναμείξει στη διαφορά της, που αφορά την ίδια και τον πατέρα τους. Βέβαια υπάρχει κίνδυνος ο πιο αδύναμος να αναζητήσει στήριξη στο πρόσωπο του παιδιού, ωστόσο είναι οδυνηρό για τα παιδιά να επιφορτιστούν έναν τέτοιο ρόλο, που γεννά ενοχές, εξαρτήσεις και αποκλεισμούς.
Εσείς πώς μπορείτε να βοηθήσετε;
Καταρχήν τις/τους ακούμε. Συνήθως έχουν ανάγκη να μιλήσουν, να εκφραστούν, να νιώσουν ότι κάποιος επιτέλους ενδιαφέρεται για αυτό που τους συμβαίνει, τους προσέχει. Βέβαια σε στιγμές μεγάλης φόρτισης ενδεχόμενα τα γεγονότα να εμφανίζονται διογκωμένα και η αντίδραση σε αυτό επίσης έντονη. Ο κατευνασμός και η ψυχραιμία είναι καλός οδηγός για την ορθή αντιμετώπιση του προβλήματος, και την ομαλή επίλυση αυτού. Σκόπιμο είναι να καλείται και ο φαινόμενος ως θύτης, για να ακουστεί και η δική του φωνή και άποψη και ευκταίο είναι να τεθούν και οι δύο προ των ευθυνών τους. Ενημερώνονται για το τι μπορούν να κάνουν και πού να προσφύγουν για να προστατέψουν τον εαυτό τους και τα δικαιώματά τους εν γένει. Ανάλογα με την περίπτωση και αν υπάρχει άμεσος κίνδυνος για την υγεία ή τη ζωή της και δεν έχει κατάλυμα ή έχει απομακρυνθεί από το σπίτι της εξασφαλίζεται η παραμονή της σε συγγενικό ή φιλικό σπίτι είτε ελλείψει αυτών, φιλοξενείται σε ξενοδοχείο, τα έξοδα του οποίου καλύπτονται από το Σύλλογό μας, αφού ακόμη στερούμαστε χώρου φιλοξενίας για άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο ή κάτω από ανάγκη. Κάποια άτομα είναι εμφανές ότι χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη για την οποία έχουμε την αμέριστη συμπαράσταση των αρμοδίων υπηρεσιών της Νομαρχίας και του Δήμου Βέροιας. Συνοδεύεται στον αρμόδιο Εισαγγελέα, Αστυνομία κλπ και παρέχεται νομική υποστήριξη. Εάν έχει ανάγκη εργασίας μέλη του Συλλόγου μας, που είναι στην ομάδα εργασίας του Συλλόγου μας, για την απασχόληση και εργασία ασχολούνται με το ζήτημα αυτό, δηλαδή με την αναζήτηση για ανεύρεση εργασίας.
Υπάρχουν πολλές γυναίκες στη Νομαρχία Ημαθίας που κακοποιούνται και πόσες ζητούν βοήθεια;
Οι περιπτώσεις που απασχόλησαν το Σύλλογό μας στο μικρό χρόνο που ιδρύθηκε ήταν αρκετές, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι κυρίως τα άτομα που ζουν σε μια μικρή κοινωνία και κακοποιούνται για λόγους που συνδέονται με το φόβο να μην κριθούν τα ίδια, να μην έχει επίδραση στα ίδια τους τα παιδιά, να μη μειωθεί η «αξιοπρέπεια» από την γνωστοποίηση αυτού καθαυτού του γεγονότος της κακοποίησής τους, υφίστανται και άλλη πίεση, αυτήν την φορά στην κατεύθυνση να μην καταφεύγουν στην καταγγελία της κακοποίησης τους και να συμπεριφέρονται με συμβατούς όρους, ώστε να διατηρείται μια εικονική πραγματικότητα του «όλα είναι θαυμάσια». Περισσεύει η υποκρισία και ατυχώς επικρατεί αιτία που οδηγεί πλέον σε φαινόμενα παθογένειας της κοινωνίας.