Ο ρόλος της οικογένειας στην εφηβεία

//Ο ρόλος της οικογένειας στην εφηβεία

Ο ρόλος της οικογένειας στην εφηβεία

δύο έφηβοι κάθονται σε ένα παγκάκι

Γράφει η Δρ. Ευτυχία Παπαγιάννη Ψυχολόγος – Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια

Η εφηβεία είναι η αναπτυξιακή περίοδος η οποία ξεκινά με τις μεταβολές της φυσιολογίας της ήβης και τελειώνει με το σχηματισμό της προσωπικής ταυτότητας. Ο έφηβος βιώνει μεγάλες αλλαγές σε βιολογικό, σωματικό, γνωστικό, συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο


H Anna Freud στα 1958 υποστήριξε πως η εφηβεία είναι μια θυελλώδης περίοδος και πως οι αναταραχές που συμβαίνουν την περίοδο αυτή είναι απαραίτητες, ώστε να υπάρχει ομαλή και φυσιολογική εξέλιξη της προσωπικότητας του εφήβου.

Έτσι η εφηβεία δεν είναι απλώς ένα ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ της παιδικής και της ενήλικης ζωής, αλλά αποτελεί μια ξεχωριστή αναπτυξιακή φάση. Στην ιδιαίτερη αυτή αναπτυξιακή φάση αναμένουμε να σταθεροποιηθεί η εικόνα του σώματος στον έφηβο, να διαμορφωθεί η σεξουαλική του ταυτότητα, η εικόνα για τον εαυτό του και το χαρακτήρα του και τέλος να μπορέσει να αυτονομηθεί και να ενταχθεί στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο.

Για όλα τα παραπάνω ισχυρό ρόλο θα παίξει η οικογένεια. Η ευθύνη των γονιών σε αυτή τη φάση είναι αρκετά μεγάλη.

Δεν είναι λίγες οι φορές που το λογικό και συνεργάσιμο παιδί που άκουγε και θαύμαζε τους γονείς του, οι οποίοι με τη σειρά τους μπορούσαν να προβλέψουν τις αντιδράσεις του αντικαθίσταται από έναν έφηβο αντιρρησία, ευερέθιστο, αρκετά κριτικό και με ευμετάβλητη και απρόβλεπτη διάθεση.

Οι γονείς αρκετές φορές στην εφηβεία αισθάνονται πως “χάνουν” το παιδί τους βλέποντάς το να αποφεύγει τη σωματική επαφή και τις εκδηλώσεις τρυφερότητας προς το πρόσωπό τους, επιτρέποντάς τους ελάχιστες παρεμβάσεις στη ζωή του και τις επιλογές του.

Οι γονείς ενδεχομένως να κατανοούν την ανάγκη του εφήβου για απομάκρυνση, δεν παύει όμως να αποτελεί για αυτούς μια “απώλεια” την οποία δεν μπορούν να διαχειριστούν πάντα επιτυχώς. Συνήθως η εφηβεία τους συναντά στη μέση ηλικία της ζωής τους και ίσως να τους ανακινεί εμπειρίες και μνήμες που είχαν οι ίδιοι με τους δικούς τους γονείς, γεγονός το οποίο μπορεί να τους δυσκολεύει ακόμη περισσότερο λ.χ. στην περίπτωση που καλούνται να θέσουν όρια.

Οι γονείς καλό θα είναι κατά τη διάρκεια της εφηβείας να είναι αρκετά ισχυροί και συναισθηματικά παρόντες ώστε ο έφηβος να μπορέσει να τους αμφισβητήσει ακόμα και να τους ανταγωνιστεί ή επιτεθεί. Επιπλέον, χρειάζεται να είναι δεκτικοί και να έχουν μια πιο ευλύγιστη στάση για να μειωθεί το άγχος της αντεκδίκησης στον έφηβο. Ακόμη, είναι αναγκαίο να είναι σταθεροί ώστε να βοηθήσουν τον έφηβο να ισορροπήσει τις συναισθηματικές του μεταπτώσεις.

Τέλος, είναι θεμιτό οι γονείς να έχουν ενεργητικό ρόλο, να θέτουν τον έφηβο αντιμέτωπο με τον εαυτό του και τις ευθύνες του δίχως όμως να έχουν τιμωρητική ή εκδικητική διάθεση απέναντί του. Ο ρόλος των γονέων θα μπορούσαμε να πούμε πως συνοψίζεται στο εξής: να βοηθήσουν τον έφηβο να ανεξαρτητοποιηθεί και να κόψει τους συναισθηματικούς βρεφικούς δεσμούς.

Η παραπάνω διεργασία εξαρτάται σε μεγάλη κλίμακα από το βαθμό της εξάρτησης των παιδιών από τους γονείς και το αντίστροφο. Κάτι το οποίο συναντάνται αρκετά συχνά σε οικογένειες όπου οι γονείς, μη αποδεχόμενοι το δικαίωμα του εφήβου να αυτονομηθεί, να απαντούν ασκώντας μεγαλύτερο έλεγχο στον έφηβο με σκοπό να εγκαθιδρύσουν μια μεγαλύτερη εξάρτηση.

Οι έφηβοι σε αυτούς του τύπου τις πρακτικές συχνά απαντούν με απομάκρυνση και αποξένωση από την οικογένεια, στρέφονται στο αλκοόλ, στα ναρκωτικά ή μπορεί να παλινδρομήσουν και να μείνουν προσκολλημένοι στους γονείς τους.

Όπως και να ‘χει και οι δύο πλευρές φαίνεται πως θρηνούν μια “απώλεια”. Ο έφηβος θρηνεί την απώλεια της παιδικής του ηλικίας και οι γονείς την απώλεια του γονεϊκού τους ρόλου, που χαρακτηριζόταν από τις ικανοποιήσεις που αντλούσε λόγω του ότι τα παιδιά ήταν εξαρτημένα από αυτόν. Και οι δύο αποτελούν επώδυνες διαδικασίες αλλά απαραίτητες ώστε ο έφηβος να περάσει στο επόμενο στάδιο εξέλιξης και συναισθηματικής ωρίμανσης.

Πηγή: https://www.psychologynow.gr/

2020-10-09T06:57:12+00:00
Μετάβαση στο περιεχόμενο