«Η μουσική είναι η παγκόσμια γλώσσα του ανθρώπινου είδους» (Henry Wadsworth Longfellow, 1807-1882). Από την αρχαιότητα ακόμη, οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν την μουσική για θεραπευτικούς σκοπούς, καθώς διαπίστωσαν ότι η μουσική αποτελείται από στοιχεία, που σχετίζονται άμεσα με την ανθρώπινη οντότητα
Γράφει η Μαρία Σαββίδου, Ψυχολόγος Α.Π.Θ. – Σύμβουλος Σταδιοδρομίας
Η ένταση, ο ρυθμός και ο παλμός βρίσκονται στους χτύπους της καρδιάς μας, στην αναπνοή, στις κινήσεις μας. Όταν γελάμε, κλαίμε, φωνάζουμε ή τραγουδάμε, δημιουργούμε μελωδίες που έχουν ένταση, ρυθμό και συγκεκριμένη διάρκεια.
Έτσι, οι βιβλικές πηγές αναφέρουν πως ο Δαβίδ καταπολέμησε την κατάθλιψη του βασιλιά Σαούλ με το παίξιμο της άρπας του, ενώ οι φυσικοί επιστήμονες της αρχαίας Ελλάδας πρότειναν τη μουσική και την απαγγελία ως φάρμακο κατά της μελαγχολίας (Harms, 1975).
Το πιο αξιοσημείωτο γεγονός είναι πως η έκφραση μέσω τέχνης υπήρχε ως ανάγκη από την αρχή της ανθρώπινης ύπαρξης. Τόσο η μουσική, όσο και άλλα είδη τεχνών, ξεκίνησαν ως πηγαία ανάγκη και όχι ως πρακτική εφαρμογή κάποιας θεωρίας. Η θεραπευτική χρησιμότητα τους έγινε ιδιαίτερα αισθητή μετά από μεγάλες καταστροφές, πολέμους και συμφορές, όπου οι άνθρωποι μπόρεσαν μέσα από την τέχνη, να επικοινωνήσουν και πάλι με τον περιβάλλοντα κόσμο, επιδιώκοντας τη δημοσιοποίηση της ψυχικής οδύνης.
Η θεραπευτική χρήση της μουσικής ίσως έχει ηλικία μεγαλύτερη των τριάντα χιλιάδων ετών. Μια από τις βασικές αρχές της μουσικοθεραπείας είναι πως πρωταρχική αιτία κάθε ασθένειας είναι η συναισθηματική ένταση και ο αρνητικός τρόπος σκέψης, που δημιουργούν ενεργειακές ανισορροπίες και εμπλοκές. Σε τελική ανάλυση, η μουσική μπορεί να διευκολύνει την έκφραση αυτών των συναισθημάτων και να μας δώσει τη δυνατότητα να ανακτήσουμε την αρχική μας ισορροπία (McClellan, 1997).
Στα μέσα του 20ού αιώνα, οι θεραπευτικές ιδιότητες της μουσικής συνδυάστηκαν με τις γνώσεις για την ψυχοθεραπεία και αναδύθηκε ως αυτόνομο επιστημονικό πεδίο η Μουσικοθεραπεία.
Το μέσο της μουσικής αναδύεται ως θεραπευτικό εργαλείο, δίνοντας έμφαση στην έκφραση και στην επικοινωνία μέσω της μουσικής και όχι στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Ενδείκνυται για άτομα που έχουν επικοινωνιακές ή ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες, για άτομα με αναπηρία και για άτομα που είναι ιδιαίτερα εγκεφαλικοί τύποι και δυσκολεύονται να εκφραστούν μόνο με τον λόγο.
Αρχικά, βασίστηκε στη ψυχαναλυτική θεωρία από την οποία επηρεάζεται μέχρι και σήμερα, ενώ στη συνέχεια ενσωμάτωσε στοιχεία και από άλλες προσεγγίσεις. Τα σύγχρονα ευρήματα της Νευροψυχολογίας επιβεβαιώνουν την θεραπευτική της αξία, αναδεικνύοντας την Μουσικοθεραπεία ως μια εμπεριστατωμένη θεραπευτική πρακτική.
Σύμφωνα με τη Βρετανική Ένωση Θεραπευτών Τέχνης είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιεί μέσα τέχνης ως κύρια οδό επικοινωνίας. Εφαρμόζεται από εκπαιδευμένους επαγγελματίες, καταχωρημένους ως Θεραπευτές Τέχνης, οι οποίοι δουλεύουν με παιδιά, νεαρά άτομα, ενήλικες και άτομα τρίτης ηλικίας.
Η θεραπεία μέσω τέχνης μπορεί να απευθυνθεί σε ομάδες ή να λειτουργήσει ατομικά, ανάλογα με τις υπάρχουσες ανάγκες. Δεν είναι μια ψυχαγωγική δραστηριότητα ή ένα μάθημα τέχνης, παρότι οι συνεδρίες μπορούν να είναι απολαυστικές. Οι πελάτες δεν χρειάζονται καμιά προηγούμενη εμπειρία ή ειδίκευση στην τέχνη (BAAT).
