Γράφει η Ψυχοθεραπευτής Μαρία Μαγγανάρη
«Αυτή η καρέκλα είναι για να σκέφτομαι. Χτυπάω τον αδελφό μου. Με βάζουν στην καρέκλα αυτή. Το σκέφτομαι λίγο. Κάποια στιγμή σηκώνομαι από εκεί. Μετά ξαναχτυπάω τον αδελφό μου» – Δίδυμο αγόρι τριών ετών.
Πρόληψη, η καλύτερη θεραπεία
Φανταστείτε πως ο σύζυγός σας που σας υπεραγαπά, μια μέρα σας ανακοινώνει πως θα φέρει στο σπίτι σας ακόμη μία γυναίκα. Σας διαβεβαιώνει μάλιστα πως η παρουσία της νέας του συζύγου δε θα επηρεάσει καθόλου την αγάπη που σας έχει και δείχνει σίγουρος πως θα γίνετε μεταξύ σας φιλενάδες κολλητές. Πώς νιώθετε και μόνο στην ιδέα; Φανταστείτε έναν πιτσιρικά, που βρίσκεται σε παρόμοια θέση με την ανακοίνωση του ερχομού του νέου μέλους στην οικογένεια. Όχι μόνο δεν έχει την επιλογή να φύγει, αλλά διανύει και ένα αναπτυξιακό στάδιο κατά το οποίο αδυνατεί να ελέγξει τα συναισθήματά του. Για τον λόγο αυτό, κάποιοι γονείς πριν καν έρθει το δεύτερο μωρό αναρωτιούνται πώς να προετοιμάσουν το μεγαλύτερο παιδί. Με το να το καθησυχάζουμε λέγοντάς του πως με το μικρό του αδελφάκι θα παίζει και θα κάνει συντροφιά, απλώς δημιουργούμε προσδοκίες που θα προκαλέσουν έντονη απογοήτευση όταν το μωρό θα γεννηθεί: όχι απλώς δεν θα μπορούν ακόμη να παίξουνε μαζί, αλλά το νεογέννητο θα απορροφάει ένα τεράστιο ποσοστό χρόνου και ενέργειας από τους γονείς, ειδικά από την μαμά. Χρειάζεται αντίθετα μια ρεαλιστική, ψύχραιμη περιγραφή των όσων πρόκειται να ακολουθήσουν, όπως και μια σχετική προετοιμασία για τις ημέρες που η μαμά ή και οι δύο γονείς θα απουσιάσουν από το σπίτι ώστε να γεννηθεί το μωρό. Το να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί μια σταθερή ρουτίνα ανάμεσα στην μητέρα και στο πρώτο παιδί όπως και ανάμεσα στον πατέρα και στον πρωτότοκο, θα βοηθήσει σίγουρα στην πιο ομαλή προσαρμογή στη νέα κατάσταση. Ακόμη κι όταν νιώσει πως ο Ασφαλής Δεσμός με την μητέρα του απειλείται, το μεγαλύτερο παιδί θα έχει αυτό τον ανακουφιστικό χρόνο αποκλειστικής προσοχής. Το να συμμετέχει στην φροντίδα του μωρού, μπορεί επίσης να του δώσει μια αίσθηση ελέγχου και αξίας.
Άλλο τα συναισθήματα και άλλο οι συμπεριφορές
Ως συναίσθημα μπορούμε να ορίσουμε την αντίδρασή μας απέναντι στην ικανοποίηση ή μη των αναγκών μας. Έτσι, όταν νιώθουμε ότι μας αγαπούν αισθανόμαστε χαρά, ενώ όταν νιώθουμε παραγκωνισμένοι αισθανόμαστε θυμό, εγκατάλειψη, απόρριψη. Η συμπεριφορά όμως είναι οι χειροπιαστές πράξεις, το πώς αντιδρούμε ανάλογα με τα συναισθήματά μας: χαμογελάμε, παίζουμε, συζητάμε, καυγαδίζουμε, δαγκώνουμε, χτυπάμε. Είναι υψίστης σημασίας, να δώσουμε χώρο σε ΟΛΑ τα συναισθήματα των παιδιών χωρίς να τα καταδικάζουμε ακόμη κι όταν μοιάζουν υπερβολικά δυσάρεστα: «Ενώ τις περισσότερες φορές απολαμβάνεις το παιχνίδι με τον αδελφό σου, ώρες ώρες φαίνεσαι τόσο θυμωμένος μαζί του σα να τον μισείς». Η Ενεργητική Ακρόαση βοηθάει τα παιδιά να αποκτήσουν λέξεις για τα συναισθήματά τους που πολλές φορές είναι συγκρουόμενα. Το όφελος είναι πως από την μία δεν αποξενώνονται από τα δυσάρεστα συναισθήματά τους αλλά τα αναγνωρίζουν και τα αποδέχονται ως υγιή κομμάτια του Εαυτού. Από την άλλη, συνηθίζουν να εκφράζουν τον θυμό τους με λόγια αντί για βίαιες πράξεις.
Εξάλλου, όταν αναγνωρίζουμε τα δύσκολα συναισθήματα και τα αποδεχόμαστε εμείς και το περιβάλλον μας, με έναν τρόπο μαγικό, το συναισθηματικό πλημμύρισμα κατευνάζεται. Επίσης, με το να αναγνωρίσουμε τις βαθιές επιθυμίες του παιδιού που ζηλεύει, όσο ουτοπικές και αν είναι, πχ «Κάποιες φορές, σα να εύχεσαι να μην υπήρχε η μικρή σου αδελφή», δείχνουμε να καταλαβαίνουμε το μεγαλύτερο παιδί με αποτέλεσμα να μαλακώνει το συναίσθημα της μοναξιάς του. Ενώ όμως επιτρέπονται όλα τα συναισθήματα ΔΕΝ επιτρέπονται όλες οι συμπεριφορές, όπως οι πράξεις βίας. Μπορούμε λοιπόν να προτείνουμε στο παιδί να εκτονώσει τον θυμό του είτε χτυπώντας ένα μαξιλάρι, είτε ζωγραφίζοντας, είτε γράφοντας κάτι για αυτό, ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο και την ιδιοσυγκρασία του. Για να βοηθήσουμε ώστε να κρατηθεί το κανάλι επικοινωνίας ανοιχτό ανάμεσα στα αδέλφια, το προτρέπουμε έπειτα να εκφράσει με λόγια στον/στην αδελφό/ή του τις ανάγκες του εκείνες που δεν ικανοποιήθηκαν και προκάλεσαν την έκρηξη θυμού. Πχ «Θέλω να με ρωτάς προτού χρησιμοποιήσεις τα πράγματα μου».
Βγάλε την ταμπέλα
Οι χαρακτηρισμοί είναι μεταδοτικοί και εντείνουν το κλίμα ανταγωνισμού ανάμεσα στα αδέλφια. Λειτουργούν επιπλέον ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία: αν ένα παιδί χαρακτηρίζεται συχνά από τους γονείς του ως ο «αργός» ή «ο τεμπέλης» της οικογένειας, δεν θα έχει πια κανένα λόγο να είναι συνεπής με τις προθεσμίες ή να βοηθήσει στις δουλειές του σπιτιού. Η μεγάλη ειρωνεία είναι πως ακόμη και ταμπέλες αρνητικά φορτισμένες όπως εκείνη του «κακού» παιδιού, εξυπηρετούν τα παιδιά που θέλουν να προκαλέσουν την προσοχή των σημαντικών άλλων. Ακόμη όμως κι ο έπαινος εγκλωβίζει τα παιδιά. Ένα κορίτσι για τους βαθμούς του οποίου οι γονείς καμαρώνουν ιδιαίτερα, από την μία προκαλεί τον φθόνο των αδελφών του. Από την άλλη, ενδεχομένως δεν επιτρέπει στον εαυτό του να χαρεί την ανεμελιά της παιδικής ηλικίας γιατί μπορεί και να φοβάται ότι η αριστεία στο σχολείο είναι απαραίτητη προϋπόθεση χωρίς την οποία δεν επιτρέπεται να απολαμβάνει την αποδοχή των γονιών της. Το σημαντικότερο ίσως είναι πως ο…
Διαβάστε τη συνέχεια ΕΔΩ
