Πριν φτάσουν στη βία, πολλοί κακοποιητικοί σύντροφοι έχουν ήδη επιβάλει τον έλεγχό τους με πιο ύπουλους τρόπους: μέσα από έντονες εκδηλώσεις αγάπης, ψυχολογική σκληρότητα και ιστορίες παιδικών τραυμάτων που δημιουργούν έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό – σχεδόν «εθιστικό».

Μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Cambridge αποκαλύπτει ότι οι δράστες ενδοοικογενειακής βίας ακολουθούν ένα τακτικό «εγχειρίδιο» χειραγώγησης, σχεδιασμένο για να δημιουργεί αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν «δεσμό τραύματος»: έναν κύκλο απειλής και ανακούφισης που εγκλωβίζει τα θύματα σε μια ψευδή αίσθηση οικειότητας και ανάγκης για αποδοχή.

«Τον αγαπούσα τόσο πολύ· ήμασταν ευτυχισμένοι, κι ύστερα ξαφνικά, σαν να γύριζε ένας διακόπτης. Περνούσα ώρες αναρωτώμενη αν έφταιξα εγώ.»

Η ερευνήτρια Mags Lesiak, υποψήφια διδάκτορας στο Ινστιτούτο Εγκληματολογίας του Cambridge, υποστηρίζει ότι ο δεσμός αυτός δεν προκύπτει τυχαία από τη βία, αλλά καλλιεργείται εσκεμμένα από τους κακοποιητές, πολύ πριν υπάρξει σωματική επίθεση.

«Η προσκόλληση του θύματος δεν είναι παθητική αντίδραση στο τραύμα, αλλά το αποτέλεσμα εσκεμμένης πλύσης εγκεφάλου», δηλώνει χαρακτηριστικά.

«Η ενδοοικογενειακή βία δεν έχει να κάνει με την παθολογία του θύματος, αλλά με τη στρατηγική του δράστη».

Ο «διπρόσωπος σύντροφος»: από την απόλυτη γοητεία στην ψυχολογική αιχμαλωσία

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Violence Against Women, βασίστηκε σε συνεντεύξεις με δεκαοκτώ γυναίκες που είχαν υποστεί κακοποίηση. Παρότι όλες είχαν φύγει από τις σχέσεις αυτές, οι περισσότερες παραδέχονταν ότι ένιωθαν έντονη επιθυμία να επιστρέψουν στον κακοποιητή τους.

Η Lesiak εντόπισε ένα κοινό μοτίβο που ονομάζει «two-faced soulmate» — ο διπρόσωπος σύντροφος, αδελφή- ψυχή.

Οι δράστες εμφανίζονταν στην αρχή γοητευτικοί, παθιασμένοι, τρυφεροί, προτού αρχίσουν να εναλλάσσουν την αγάπη με λεκτική και συναισθηματική κακοποίηση, και αργότερα με σωματική βία.

«Η προσκόλληση του θύματος δεν είναι παθητική αντίδραση στο τραύμα, αλλά το αποτέλεσμα εσκεμμένης πλύσης εγκεφάλου»

«Πρόκειται για μοτίβο διαλείπουσας ανταμοιβής και τιμωρίας – μια βασική τεχνική ψυχολογικού grooming», εξηγεί η ερευνήτρια.

«Οι γυναίκες περιέγραψαν τον αρχικό καταιγισμό στοργής, το λεγόμενο love bombing, και ύστερα τη σταδιακή αποδόμηση της αυτοεκτίμησής τους».

Μία συμμετέχουσα, η «Λούνα», περιέγραψε χαρακτηριστικά: «Τον αγαπούσα τόσο πολύ· ήμασταν ευτυχισμένοι, κι ύστερα ξαφνικά, σαν να γύριζε ένας διακόπτης. Περνούσα ώρες αναρωτώμενη αν έφταιξα εγώ».

Η εκμετάλλευση του τραύματος

Όλες οι γυναίκες είχαν βιώσει τραυματικά παιδικά βιώματα – από συναισθηματικά απόντες γονείς έως σεξουαλική κακοποίηση. Οι δράστες εκμεταλλεύονταν αυτά τα τραύματα, παρουσιάζοντας δικές τους ιστορίες πόνου για να χτίσουν ψευδή οικειότητα.

Αργότερα, όμως, χρησιμοποιούσαν τις προσωπικές εξομολογήσεις των θυμάτων ως εργαλεία ελέγχου: για να τα μειώσουν, να τα ντροπιάσουν ή να επιβεβαιώσουν την εξουσία τους.

«Οι κακοποιητές εκμεταλλεύονται το κοινό τραύμα για να δικαιολογήσουν την κακοποίηση και να ενισχύσουν την εξάρτηση», σημειώνει η Lesiak. «Η ενδοοικογενειακή βία δεν έχει να κάνει με την παθολογία του θύματος, αλλά με τη στρατηγική του δράστη»

Ο εθισμός

Οι περισσότερες γυναίκες παρομοίασαν τη σχέση τους με εθισμό. Κάποιες τη συνέκριναν ευθέως με εξάρτηση από ναρκωτικά, καθώς, παρότι γνώριζαν πόσο καταστροφική ήταν, συνέχιζαν να επιθυμούν την «δόση» της αγάπης του δράστη.

«Οι κακοποιητές δημιουργούν εναλλασσόμενα κύματα ευφορίας και απελπισίας», λέει η Lesiak.

«Η ψυχολογική ανταμοιβή λειτουργεί όπως ένας κουλοχέρης — με απρόβλεπτες νίκες, ξαφνικές απώλειες και αυξανόμενο αυτο-κατηγορητήριο».

Τρεις συμμετέχουσες αναγκάστηκαν να μετακομίσουν σε άλλες πόλεις για να αποφύγουν τον πειρασμό επανασύνδεσης.

Νέα εργαλεία για την αντιμετώπιση της κακοποίησης

Η ερευνήτρια καλεί τις αρχές και τις κοινωνικές υπηρεσίες να εκπαιδευτούν ώστε να αναγνωρίζουν τα μη σωματικά σημάδια εγκλωβισμού, όπως το προφίλ του «διπρόσωπου συντρόφου», πριν εκδηλωθεί η βία.

«Όλοι οι ανθρώπινοι δεσμοί περιλαμβάνουν φροντίδα και αντοχή. Όταν όμως η στοργή εναλλάσσεται με σκληρότητα και το κοινό τραύμα γίνεται εργαλείο ελέγχου, τότε η αγάπη μετατρέπεται σε παγίδα», τονίζει η Lesiak.

*Με πληροφορίες από: University of Cambridge

Πηγή αναδημοσίευσης: in.gr