«Η αξία που μετρά σε αυτή τη φάση της ζωής μου στα 70 μου χρόνια είναι ότι ξύπνησα σήμερα το πρωί, ότι υπάρχω, ότι είμαι υγιής, ότι ήρθα στη θάλασσα να κολυμπήσω και να περπατήσω και βρήκα και τους φίλους μου και μοιράζομαι μαζί τους κάποια φιλικά συναισθήματα», μου λέει ο ψυχίατρος Κυριάκος Βερεσιές καθώς περπατούμε στην ψιλή γκρίζα άμμο της παραλίας Μακένζι (McKenzie) στη Λάρνακα, νωρίς στις 7:00 αυτό το όμορφο πρωινό του Μαϊου πριν οι ξαπλώστρες και οι καφετέριες καταληφθούν από τους επισκέπτες της ημέρας.
Σε μια άλλη υπέροχη παραλία, αυτήν του Λέιντις Μάιλ (Lady’s Mile) της Λεμεσού, η Γιαννούλα Αντωνίου, υπεύθυνη του κέντρου μνήμης και δημιουργικής έκφρασης του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας, απολαμβάνει κι αυτή σχεδόν καθημερινά με φίλες της το κολύμπι και τον πρωινό της καφέ, πριν συνεχίσει τη μέρα της στο Παρατηρητήριο, «γιατί είναι κρίμα σε αυτή την ώριμη ηλικία να αφήνεις τον χρόνο να περνά χωρίς να κάνεις, μαζί με ανθρώπους που αγαπάς, κάποια πράγματα που πραγματικά σε κάνουν ευτυχισμένο και χαρούμενο», όπως τονίζει σε σχετική συνομιλία μας. Οι διατυπώσεις και των δύο περιγράφουν τη δική τους θετική εμπειρία από τις διαπροσωπικές σχέσεις τους, αλλά και συνοψίζουν μια σημαντική θεώρηση ζωής που αφορά τον καθένα, βασισμένη στην ανάγκη για επικοινωνία και φιλία μέχρι… τέλους! Όταν σε περιμένει η παρέα και… τα πειράγματά της!
Κουβέντιασα με τον δρα Κυριάκο Βερεσιέ το πρωί του Σαββάτου (15 Μαϊου 2021) στην παραλία Μακένζι κοντά στο αεροδρόμιο Λάρνακας γύρω στις 7:00, στο σημείο δίπλα στον πύργο των ναυαγοσωστών όπου τα… πολλά τελευταία χρόνια συναντιέται καθημερινά με τους φίλους του για κολύμπι, για περπάτημα και για πρόγευμα στην καφετέρια South Coast πριν φύγει για το γραφείο και τους ασθενείς του.
-Αντιλαμβάνομαι ότι τα πειράγματα μεταξύ σας και το χιούμορ είναι κομμάτι της σχέσης σας…
-«Σαφώς! Ό,τι καλύτερο για μια ατμόσφαιρα καλής έναρξης της ημέρας είναι τα ανέκδοτα που λέμε ο ένας στον άλλον και το ότι συνεχώς υπάρχει γέλιο… ακόμα και όταν μιλάμε για τα προβλήματα της ηλικίας… κάποιοι από τους φίλους έκαναν και εγχείρηση καρδιάς μοιάζοντας με… γάλους, όπως τους πειράζουμε, οπότε το περπάτημα είναι η σωτηρία τους, αφού ενισχύει την καρδιά… Βέβαια η συνήθεια να συναντιόμαστε εδώ κάθε πρωί προϋπάρχει των όποιων ιατρικών προβλημάτων…Έχει να κάνει πρωταρχικά με την ανάγκη να βγει κάποιος έξω στη φύση, στη θάλασσα της Λάρνακας σε απόσταση τριών λεπτών από το σπίτι του και με την ανάγκη για επικοινωνία και φιλία. Όταν περάσεις κάποια ηλικία, η φιλία είναι κάτι πολύ πιο αγνό από εκείνο που σε συνέδεε με άλλους στα νιάτα σου… δηλαδή εδώ δεν έχεις «όφελος» της φιλίας.
Η συζήτηση όλων των αρχαίων φιλοσόφων είχε να κάνει με το «κέρδος» της φιλίας –με το να δίνεις και να παίρνεις. Τα κίνητρα που ωθούν κάποιον να συνδεθεί με κάποιον άλλον είναι διαφορετικά σε διαφορετικές ηλικίες. Το κίνητρο για τους μεγάλους είναι η ανθρώπινη επικοινωνία. Δεν μπορείς τώρα να πεις ότι εγώ θα έχω οποιοδήποτε «υλικό» όφελος από τη φιλία μου με τους άλλους -μάλλον οι άλλοι απέκτησαν ένα… κακό όνομα επειδή έχουν σχέση με έναν ψυχίατρο!
Υπάρχει πλέον η σοφία της εμπειρίας, οπότε μικρά πράγματα που σε άλλες ηλικίες μπορούσαν να σου κάνουν εντύπωση και να σε πειράξουν πλέον τα προσπερνάς ως εντελώς ασήμαντα. Στον νέο μετρά η ταχύτητα, το κέρδος, το όφελος, γι’ αυτό και πολλές φιλίες νέων χαλούν εύκολα. Σε εμάς τους μεγαλύτερους το θέμα είναι η συνέπεια, η φιλία και ο σεβασμός του ενός προς τον άλλο. Ξέρεις τα όρια του άλλου και επικοινωνείς μέσα σε αυτά. Αν τα παραβιάσεις, τότε σημαίνει ότι δεν τον σέβεσαι και πιθανόν να μην είσαι για αυτή την παρέα. Σε μια κατάσταση όπου ο άνθρωπος γίνεται πιο μοναχικός και τα ενδιαφέροντά του μειώνονται, του μένουν δυο-τρία πράγματα που τον χαροποιούν στη ζωή του κι ένα από αυτά είναι αυτό ζούμε εμείς εδώ. Λες «θα πάω να βρω τους φίλους μου»… Πολλά πρωινά μπορεί να μην έχεις όρεξη να σηκωθείς από το κρεβάτι, αλλά σκέφτεσαι «μα οι φίλοι μου με περιμένουν, δεν γίνεται να μην πάω»… έχεις και κίνητρο ότι ο άλλος σε περιμένει. Μέρος λοιπόν της συναισθηματικής ανάγκης το καλύπτει η φιλία.
Όταν δεν έρχεται ο άλλος ανησυχείς γιατί τον θεωρείς δικό σου άνθρωπο. Ασχολείσαι με τα προβλήματα υγείας του, με τα οικονομικά του αν θέλει, με την οικογένειά του. Π.χ. ψες πήρα κάποιον της παρέας που «χάθηκε» τον τελευταίο καιρό φοβούμενος τον κορωνοϊό και του είπα ότι η παρέα σήμερα θα τον περιμένει… και μου είπε ότι θα έρθει σήμερα… Λέω λοιπόν ότι δημιουργούνται αυτές οι σχέσεις… εξάρτησης αν θέλεις, που σου φέρνουν ικανοποίηση. Τα αστεία που λέμε ο ένας στον άλλο μεγαλώνουν αυτή την ικανοποίηση… μια μέρα μου λέει ένας της παρέας «πρόσεξε καλά γιατί ένας που περνούσε από δίπλα μας σε ανέφερε λέγοντας ότι «ο Βερεσιές ρωτούσε πού είναι οι δικοί του»… εννοώντας εμάς τους φίλους σου και υπονοώντας ότι είμαστε και… ασθενείς σου…».
Οι πιο «παλιοί» της παραλίας…
Κουβεντιάζοντας με τον δρα Βερεσιέ πέρασε η ώρα χωρίς να το καταλάβουμε και άρχισαν να καταφθάνουν οι φίλοι του, με πρώτους τον Χριστάκη Τουμαζή από τον Άγιο Μέμνονα Αμμοχώστου και τον Φώτη Άδωνη από το Βασίλι Καρπασίας, πρώην ιδιοκτήτη και διευθυντή ξενοδοχείων στη Λάρνακα, που αρχικά… απέφυγε να μου πει το επίθετό του. «Εγώ», μου είπε αστειευόμενος, «είμαι ανώνυμος και… είμαι του Βερεσιέ!…».
Ο Φώτης με πληροφόρησε ότι κατά καιρούς τα μέλη της παρέας κάνουν τις συναντήσεις τους στο περιβόλι του στην Ορμήδεια. Ο Χριστάκης είναι 77 χρονών και μου είπε ότι εργάστηκε για 43 χρόνια σε εταιρεία οικοδομών στις Βρετανικές Βάσεις, ότι έχει δύο παιδιά και δύο εγγόνια. «Πήρα σύνταξη το 2009 στα 65 μου», πρόσθεσε «και από τότε είμαι εδώ στο Μακένζι κάθε πρωί χειμώνα καλοκαίρι, μαζί με τον Φώτη – τον χειμώνα (Νοέμβρη με Απρίλη) περπατούμε και το καλοκαίρι (Μάη με Οκτώβρη) κολυμπούμε». Έφθασε στο μεταξύ και ένας τέταρτος της παρέας, ο 83χρονος Τάκης Χριστοφόρου, με καταγωγή από τη Δερύνεια που κατοικούσε στην Αμμόχωστο πριν την τουρκική εισβολή, που σπεύδει να με ενημερώσει ότι «έρχεται κάθε πρωί στο Μακένζι από το 1987». Όμως ακόμα πιο «παλιός» της περιοχής από αυτόν είναι ο πέμπτος της παρέας, ο Λοΐζος Παπαγεωργίου, από την Κώμα του Γιαλού, που δηλώνει εμφαντικά ότι «περπατά εδώ στο Μακένζι κάθε μέρα από το 1982, όταν η παραλία ήταν γεμάτη με φύκια και με προσφυγικές παράγκες σχεδόν πάνω στη θάλασσα και που στη θέση που είναι σήμερα οι καφετέριες υπήρχε ένας χωματόδρομος ντουμάνι…».
Περί του άγχους του γήρατος…
Συνεχίσαμε την κουβέντα μας με τον δρα Βερεσιέ –αυτή τη φορά εστιάζοντας στο θέμα του γήρατος και του θανάτου– όταν οι υπόλοιποι μπήκαν στο νερό για κολύμπι και λίγο πριν οι σερβιτόρες φέρουν τους καφέδες και κάποια σνακ για το πρόγευμα. Μου είπε ότι τον τελευταίο χρόνο πέθαναν τρεις της παρέας, ο Γιαννάκης Σαββίδης στα 90 του, ο Δημητράκης Ιωάννου στα 75 (που τον «ενέπνευσε» και «του έδωσε κίνητρο» να εκδώσει το βιβλίο του με ανέκδοτα) και ο Ανδρέας Σιοπαχάς γύρω στα 70.
-Πώς αντιμετωπίζετε γιατρέ, το άγχος του γήρατος που απασχολεί κάποιους ασθενείς σας;
-Πολλοί έρχονται στο ιατρείο με κατάθλιψη ως σύμπτωμα αυτής της κατάστασης της μοναξιάς των ανθρώπων τρίτης ηλικίας. Μπορεί κάποιος να έρθει επειδή δεν κοιμάται καλά ή δεν έχει όρεξη για φαγητό… τα αίτια πολύ πιο βαθιά. Συχνά είναι θύμα του οικογενειακού συστήματος. Μπορεί να ζεις με κόσμο και να νιώθεις μόνος. Είναι και το θέμα της αυτοεκτίμησης και της εκτίμησης των παιδιών σου και των άλλων του περίγυρου σου, που είναι από τα λίγα πράγματα που σου απομένουν.
-Πώς μπορούν να βοηθηθούν αυτοί οι άνθρωποι;
-Πρώτα πρέπει οι ίδιοι να κατανοήσουν την πραγματικότητα και επίσης να γίνουν αλλαγές στο σύστημα της οικογένειας… δεν υπάρχει μαγική συνταγή ή φάρμακο. Πρέπει να κάνει κάτι όλο το σύστημα για να γίνει αλλαγή. Όταν περάσεις τα 65 μπορεί να νιώθεις έφηβος μέσα σου, αλλά ο περίγυρος σε θεωρεί πλέον γέρο. Μπορεί να σου πουν τα παιδιά σου «ρε παπά είσαι 70 και θέλεις να κάνεις νέα προγράμματα; Σε θέλουν να μείνεις στην ησυχία σου και να τους αφήσεις αυτούς να δουλέψουν. Από την πλευρά τους μπορεί να έχουν δίκιο, αλλλά από τη δική σου πλευρά, θα νιώσεις ίσως περιττός…
-Είναι μια πραγματικότητα ο ηλικιακός ρατσισμός;
-Ναι, και αυτό φάνηκε και τώρα με την πανδημία. Πρώτα είπαν ότι μόνο οι γέροι πεθαίνουν και υπήρξε μεγάλη απομόνωση των ηλικιωμένων. Όμως κάτι καλό βγήκε στην Κύπρο μέσα στην απομόνωση, αφού οι ηλικιωμένοι γονείς δεν εκτέθηκαν έξω, είχαν τη φροντίδα και τη βοήθεια των παιδιών και σώθηκαν πολλοί. Την ίδια ώρα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες πέθαιναν γιατί δεν είχαν φροντίδα.
Γιαγιά και χειμερινή κολυμβήτρια για 23 χρόνια
Υπάρχουν και γυναικο-παρέες στο Μακένζι; Δεν είναι πιο δύσκολο για τις γυναίκες να έχουν ελεύθερο χρόνο και να συνευρίσκονται με τις φίλες τους για ψυχαγωγία και άσκηση, έτσι όπως είναι επιφορτισμένες με αυξημένες ευθύνες και οικογενειακά καθήκοντα, ρωτήσαμε τον δρα Βερεσιέ κι αυτός μας είπε: Έχεις δίκιο, τις μέρες που ανοίγουν τα σχολεία οι γυναίκες εδώ είναι πολύ λιγότερες και αυξάνονται τα Σαββατοκύριακα στο Μακένζι. Οι ευθύνες των γυναικών στην οικογένεια είναι πολύ διαφορετικές.
-Πιστεύετε ότι οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες από τους άνδρες σε ό,τι αφορά τη φθορά του χρόνου;
-Βεβαίως είναι και ερχόμενες εδώ στην παραλία στοχεύουν στο να κρατήσουν την υγεία τους και βέβαια την εξωτερική τους ομορφιά. Μέσα στο νερό γυμνάζονται, σε αντίθεση με τους άντρες που έχουν αυτοσκοπό τους την παρέα και όχι το κολύμπι. Οι γυναίκες θεωρούν το κολύμπι και το περπάτημα ως ενισχυτικό και της εξωτερικής τους εμφάνισης. Δεν υπάρχει γυναίκα που μέχρι και τα 100 της να μη σκέφτεται το θέμα της εξωτερικής της εμφάνισης».
Μια από τις γυναίκες του πρωινού στην παραλία Μακένζι της Λάρνακας είναι και η Βαρβάρα Παναγιώτου από την Κάτω Δερύνεια που όπως μου είπε αφυπηρέτησε από την εργασία της ως νοσηλεύτρια το 2012. «Πάντα μου άρεσε η θάλασσα και εδώ και 23 χρόνια είμαι χειμερινή κολυμβήτρια εδώ στο Μακένζι μαζί με κάποιες φίλες μου», μου είπε. Πρόσθεσε ότι «η ομάδα μας μεγαλώνει σιγά-σιγά με τη συμμετοχή συναδέλφων που αφυπηρετούν. Είμαι εδώ κάθε μέρα πριν τις 7 το πρωί όπου με τις φίλες μου περπατούμε, κολυμπούμε, πίνουμε και τον καφέ μας αν υπάρχει χρόνος. Η παρέα μας αποτελείται από ανθρώπους ευχάριστους και χαρούμενους… από την πείρα μου ξέρω ότι η θάλασσα μας προσφέρει ψυχοσωματική υγεία κι ευεξία. Μπαίνοντας μέσα στη θάλασσα, εκκρίνονται διάφορες ορμόνες και μεταξύ αυτών η ενδορφίνη που είναι η ορμόνη της χαράς που σε βοηθά ν’ αποφύγεις εγκεφαλικά, εμφράγματα και άλλα προβλήματα. Γενικά με την άσκηση αποφεύγεις πολλές ασθένειες και προβλήματα. Και η ομάδα μεγαλώνει… φέτος ειδικά έχουμε πολλούς νέους σε ηλικία που μας λένε ότι παραδειγματίζονται από εμάς και έρχονται εδώ και το χειμώνα». Η κυρία Παναγιώτου μου εξηγεί ότι δεν σταμάτησε να είναι χειμερινή κολυμβήτρια ακόμα και όταν είχε την άμεση φροντίδα της μεγάλης εγγονής της, όταν η κόρη της εργαζόταν στην Εθνική Φρουρά. «Έπρεπε», μου είπε, στις 6.45 π. μ. να είμαι στο σπίτι. Έτσι σηκωνόμουν από το κρεβάτι στις 5 π. μ. μέσα στο χειμώνα, κολυμπούσα στο Μακένζι κι επέστρεφα στο σπίτι για μπάνιο, έτοιμη να πάρω το μωρό να το προσέχω. Με όλα τα εγγόνια μου, έτσι έκανα. Όπως έκαναν και κάνουν όλες οι φίλες μου της παρέας του Μακένζι που είναι γιαγιάδες. Τα πρωινά είναι πολλοί οι ρόλοι μας…».
Δεν είναι όμως μόνο οι παραλίες της Λάρνακας στέκια ανθρώπων ώριμης ηλικίας που αγαπούν τη θάλασσα, αλλά και αυτές της Λεμεσού. Όπως με πληροφόρησε η Γιαννούλα Αντωνίου υπεύθυνη του κέντρου μνήμης και δημιουργικής έκφρασης του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας στη Λεμεσό, «από τις 6 κάθε πρωί στη θαλάσσια περιοχή του δημόσιου κήπου όπου υπάρχουν πολλές καφετέριες, συχνάζουν για χρόνια τώρα διάφορες παρέες, άντρες και γυναίκες για χρόνια οι πιο πολλοί συνταξιούχοι». Πρόσθεσε ότι η ίδια προτιμά την παραλία και τη θάλασσα του Λέϊντις Μάιλ «που είναι η πιο καθαρή και όπου απολαμβάνω με φίλες μου το κολύμπι και τον πρωινό καφέ. Πολλοί από τους τακτικούς επισκέπτες, έρχονται εδώ καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου αφού είναι και χειμερινοί κολυμβητές/τριες και το απολαμβάνουν.
Γυμνάζονται στη θάλασσα σε οργανωμένες ομάδες με γυμνάστρια/στη κι υτό είναι πολύ σημαντικό γιατί η μεγαλύτερη μερίδα των ηλικιωμένων δεν ασχολούνται με τη φυσική άσκηση συστηματικά – μόνο περιστασιακά, με περπάτημα και όχι με άσκηση που βοηθά στην καλή φυσική κατάσταση η οποία πρέπει να είναι συστηματική, προγραμματισμένη και οργανωμένη σωστά. Χρειάζεται λοιπόν ένας γυμναστής με εξειδίκευση σε άτομα τρίτης ηλικίας που έχουν τις ιδιαιτερότητες τους και πρέπει να πω ότι έχουμε αρκετούς γυμναστές που ασχολούνται με άτομα αυτής της ηλικιακής ομάδας συμμετέχοντας στο ΑΓΟ. Πιστεύω ότι είμαστε σε πολύ καλή θέση σαν Κύπρος με τα προγράμματα αυτά που ασχολούνται με τους ανθρώπους που μεγαλώνουν, αλλά θα μπορούσαν να τα αξιοποιήσουν περισσότερα ηλικιωμένα άτομα. Οι γυναίκες κυρίως που προσέχουν και τα εγγόνια τους και πρέπει να μαγειρέψουν για τα εγγόνια τους…μπορεί να λένε ότι τους αρέσει αυτός ο ρόλος, ότι είναι πολύ απασχολημένες, αλλά κατά βάθος θέλουν να κάνουν και κάτι για τον εαυτό τους».
-Κάνουν κάτι για τον εαυτό τους;
-Το δικαιούνται. Για χρόνια ολόκληρα πολλές εργάζονταν για τα παιδιά τους και όταν έρθει η ώρα για να κάνουν κάτι για τον εαυτό τους, ξεκινούν με τα εγγόνια τους! Ναι η επαφή γιαγιάδων με τα εγγόνια τους είναι χρήσιμη και για τις δύο πλευρές, αλλά να γίνεται με μέτρο και όχι να ξεκινήσουν από την αρχή. Συχνά νομίζουμε ότι αυτό περιμένουν τα παιδιά από εμάς και κάποιοι παράγοντες, όπως η παρούσα οικονομική κρίση, μας «εξαναγκάζουν» να παίζουμε ξανά το ρόλο της μάμμας. Μας αρέσει να είμαστε με τα εγγόνια μας, αλλά τα εγγόνια μας έχουν γονείς! Χιλιάδες γυναίκες εργάζονται και μεγαλώνουν και παιδιά, οπότε γιατί τον ρόλο αυτό να τον αναλαμβάνουν οι παππούδες και γιαγιάδες; Το κάνουν ακόμα και σε χρόνο που θα μπορούσαν οι γονείς να το κάνουν κι έτσι οι ηλικιωμένοι εξακολουθούν να είναι σε αυτό το αδιέξοδο.
-Από το οποίο αδιέξοδο μπορούν να βγουν φτάνει να το επιδιώξουν οι ίδιοι έτσι δεν είναι;
-Ναι. Να βάλουν τα όριά τους. Να πουν ότι μπορούν δυο φορές τη βδομάδα να προσέχουν τα μωρά και ότι τις υπόλοιπες θέλουν να κάνουν κάτι για τους ίδιους. Γιατί όταν αποφασίσουν επιτέλους να το κάνουν, δεν θα μπορούν λόγω σωματικών δυσκολιών που θα προκύπτουν στο μεταξύ…Δηλαδή τον καιρό που μπορούν ακόμα να περπατήσουν, να κάνουν παρέες να βγουν έξω στη θάλασσα και στο βουνό και να κάνουν κάτι ομαδικά… δεν το κάνουν. Και όταν έρθει η ώρα που πραγματικά δεν μπορούν, τότε αντιλαμβάνονται το χρόνο που πέρασε αναξιοποίητος… Και πρέπει τα ίδια τα παιδιά τους να τους δώσουν αυτή την ελευθερία γιατί θα φτάσουν στο σημείο να μη μπορούν ούτε να αυτοεξυπηρετηθούν και τότε θα εισαχθούν σε ένα γηροκομείο και… τι χάρηκαν; Είμαστε σε μια ηλικία που ο θάνατος είναι μέσα στις σκέψεις μας συχνά. Πεθαίνουν φίλοι μας, συνομήλικοι μας, σύντροφοι μας…και νιώθεις έντονα ότι έζησες πέραν του μισού της ηλικίας σου, οπότε είναι κρίμα να αφήνεις το χρόνο να περνά χωρίς να κάνεις κάποια πράγματα που πραγματικά σε κάνουν ευτυχισμένο.
-Είπατε κυρία Αντωνίου σε ανοικτή συζήτηση για την τρίτη ηλικία τον Νοέμβρη 2018 που κάλυψα δημοσιογραφικά, ότι «μεγαλώνοντας, μέσα μας μένουμε οι ίδιοι, καθώς αλλάζει το έξω μας δυστυχώς». Και ότι «δεν αλλάζει το μέσα μας, έστω κι αν αλλάζει το έξω μας, έστω κι αν δείχνουμε πιο μεγάλοι, έστω κι αν υπάρχουν προβλήματα υγείας, που έτσι κι αλλιώς, αποδεχόμαστε»…
-Ναι το θυμάμαι. Και θα πρόσθετα ότι πολλές φορές το έξω μας, δίνει τη λανθασμένη εντύπωση ότι φάγαμε τα ψωμιά μας και άρα γιατί να θέλουμε να βγούμε να διασκεδάσουμε; Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή των ανθρώπων που μεγαλώνουν, όπως π. χ. η οικονομική δυσκολία. Κάποιοι όμως έχουν την οικονομική ευχέρεια να ζήσουν όπως θέλουν, να ταξιδέψουν…
-Τελικά η οικονομική ευχέρεια έχει σημασία στην τρίτη ηλικία;
-Έχει, γιατί είναι και πιο πολλές οι ανάγκες. Λέγαμε παλιά ότι τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία, αλλά χωρίς λεφτά κάποιος δεν μπορεί να πάει διακοπές, να κάνει μια αλλαγή, να διασκεδάσει. Ναι τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία, αλλά φέρνουν την καλή ποιότητα ζωής.
«Έχω κάπου να πάω»…
«Είμαι πολύ τυχερή γιατί αν και είμαι μεγάλη 84 χρονών, νιώθω ότι είμαι στην ίδια ηλικία με τις φίλες μου τη Γιαννούλα και την Αυγή που είναι νεότερες», μου είπε η Διαμάντω Μιχαηλίδου, πρόσφυγας στη Λεμεσό από τη Μύρτου Κερύνειας. «Περιμένω κάθε μέρα πώς και πώς» πρόσθεσε, «να έρθω στο Παρατηρητήριο Τρίτης Ηλικίας να βρεθούμε… γιατί η φιλία είναι πολύ σημαντική σχέση. Σίγουρα είναι ό,τι πιο ευλογημένο σου στέλνει ο Θεός. Τον σύζυγο μου τον έχασα πριν 3 χρόνια, έχω ένα γιο παντρεμένο στην Αθήνα και είμαι μόνη μου. Οποιαδήποτε στιγμή χρειαστώ τη Γιαννούλα μπορώ να πάρω ένα τηλέφωνο… η παρέα μου εδώ στο Παρατηρητήριο με κρατά στη ζωή γιατί έχω κάπου να πάω… είναι καλή η υγεία μου, προσπαθώ να δραστηριοποιούμαι, δεν μπορώ να καθίσω σε μια καρέκλα και να αδρανώ».
